Saturday, April 11, 2015

CHANCHIN THA

(I Kor. 15:1-18)


Beram pute beram venga phula an riah laiin Lalpa vantirhkohin mitin ta tur Chanchin Țha lawmawm em em a rawn thlen a. Chu chu Beram pu tak, Chhandamtu Lal Krista lo pian thu a ni (Lk. 2:8-11, Joh. 10:14-15). Beram pu tha chuan a mite an thiltih sual lak ata a chhandam dawn si a (Mat. 1:21).

SUAL BUL (Juda 6; I Pet. 2:4; Isaia 14:12,15; Ezk. 28:11-19)

Sual bul hi Eden huan aţanga inţan a ni mai lo va, Eden huan leh mihring awm hma daih atang khan a lo awm tawh reng a ni.

Pathian chu, chunung ber, engkim siam a, engkim chunga thuneitu a ni a, vantirhkohte pawh ama siam an ni. Ama siam loh reng reng a awm lo. A thilsiamte chu an nih dan tur a thlansak a, chu dinhmuna awm tur chuan a thawhsak bawk a ni.

Vantirhkohte pawhin an nihna dinhmun hi an thlan leh an tih hlawh a ni lo va, Siamtu Pathianin a thlansak leh a thawhsak rengin a tirhkoh an ni.

Siamtu thlansak duh tawk lova, Pathian aia chungnung zawk nih duhna sual vantirhkoh Lucifera rilruah a lo awm a. Țha famkima siam, mawina tinrenga thuam ni siin, a siamtu remruat duhtawk lohna avangin siamtu lamah hmun a chang tawh lova, paihthlakin a awm ta. Vana chhoh tum Lucifera chu hremhmunah paihthlakin a awm ta zawk a, amah aţang ngei hian alawm sual bul chu a lo inţan ni.

EDEN HUAN (Gen 3:1-6)

Pathianin mihringte a duh dan takin a siam a, an dinhmun tur a thlansak a, Lalpa thawhsakna ringin hlim takin amah nen an leng dun ţhin. Pathian chuan, ama siam, ama remruat leh ama tih chauh ţha a ti. Ngaiteh a thilsiam tinrengte chu a en a, ţha a ti hle a.

Pathian thlansak leh thawhsak tleipui-a hlim taka an len laiin, Pathian in a hnawl tawh Setana chu Eden huanah lo kalin fing vervek takin a rawn bum a. Pathian in ama anpuia a siam chu, Setana chuan amah ang zawk tawh turin thudik hmangin a bum ta a.

Pathian thianghlimna kawnga ama anpuia a siam mitvar nei sa ni siin, Setana bumna avangin a chhia leh a ţha hria a, mitvar nei a, Pathian an tumin ei loh tur theirah chu an ei ta a. Thuawih lohna sualah an tlu a, sual lamah an mit a lo var a, an bawhchhiatna avang chuan Pathian lamah thi an lo ni ta reng mai. Pathian thu an pensan avangin an mit var sa chu Felna Pathian lamah a lo del ta. Pathian an tumin Setana an ang ta zawk a, mitvar neih tumin an mit a lo del ta. Heng mite hian rawk leh suam an tawk a ni. Samari mi tha an mamawh ta hle mai (Isaia 42:22).

*Pathian nen hlim taka an lendun ţhinna Eden huan atanga hnawhchhuahin an awm a, an luh leh mai theih lohna turin Cherub ten mei khandaih virtawn zawk zawkin an veng a, Eden kawngkhar chu khar tlat a ni.

TLUCHHE TAWH MIHRING DINHMUN

Pathian in theirah ei lo tura thu a pek chu an ei avangin, mihring chu Pathianah chuan thi an lo ni ta.

Tluchhe tawh mihringte chuan Pathian a beisei thiam tawh lo va. Thi, bo, chhandam ngai an nih pawh hre lovin, theipui hnah insiam chawp aţanga ţanin, mitinin mahni thiltih ţheuh kan tleipui a. Pathian hmaa tlin hram hram tumin ţhahnemngai takin kan tling lo va, phur takin kan ţhelh a, taima takin kan hlawhchham a. Chuti chung pawhin tumahin kan hlawhchham zia pawh kan inhre thei tawh lo a nih hi.

Mi tam takin taima taka inkhawm leh ţawngţaiin kan hlawhchham a, ţhenkhatin Bible chhiar leh zir ţeuh chungin kan pensan bawk a. A thutak zir si lovin a thu chanchin chiah kan hria a, chhandamna chu beisei siin a khawngaihna erawh hrethiam lovin, mahni ţha tih zawng chauh kan tuipui avangin, Lalpa lak ata Setana lemchanna chuan min hruai bo a ni.

PATHIAN BERAMNO KHAWVEL SUAL KALPUITU (John. 1:29)

Sual bawiha tang mek, thim hnuaia ţhute chhanchhuak tura Pathian fapa Lal Isua khawvela lo kal hi Chanchin Țha a ni.

Isua Krista chu misualte kuta mantirin a awm a, keini misualte hi a mal mala min man lovin, Isua zawk misualte aia manin a awm a. Keini a mal theuhva min tihlum lovin, Pathian lehkha thu angin Isua chu Kross chunga khenbehin a awm a. A thihna chu Pa in kan thihnaah min lo pawmsak a, thi min ti tawh lo, “in pa Diabola” min titu khan, a pa chu, “In Pa” min ti tawh (II Kor. 5:14; Gal. 2:20).

Sual man chu thihna a ni titu khan, keini Eden huana nun hlauh tawh ama lama thi a min puan tawh kha, sual lam kawnga thi tawhin felna lama nungah min pawm a, van khua leh tuiah min chhiar ve ta.

Baptisma tak changin Isua rualin thlanah phumin kan awm a, mitthi zing ata Krista ruala kaihthawhin kan awm leh a. Adama thlah, kan nihna sual zawng zawng Isua’n a thihpui a, Pathian lamah Krista in min hring thar a. Kan chanchin chhia zawng zawng thihpuitu khan, ama rual veka min thawhpui lehin, van hmunah pa angchhung muanna-ah min chawlhtir ta. Krista leh khawngaihna avangin thiam loh channa reng ka hlau tawh lo’ng.


-Baby Naomi Pa

GOOD FRIDAY : A NI LEH THLA A DANGLAM VE ZIAH MAI!

Good Friday hi Kristiante ni pawimawh tak, Pathian Fapa in khawvela a rawn kalchhan a tihhlawhtlinna tur vawrtawp a thlenna ni a ni. A.D 30, March thla emaw, April thla emaw ni 14, thla bial ni tak kha a ni a, chu chu Juda calendar-ah chuan Abib ni 14 a ni awm e. Good Friday tih chu Zirtawpni țha tihna a ni a. “Pathian Zirtawpni (God’s Friday), tih zawk tur a ni e,” ti an awm. Mi țhenkhat chuan, “Zirtawpni Rei (Long Friday),” tih te, “Inbuatsaihna Ni (Day of Prepration),” tih te, “Kraws-a Tuarna Ni (Day of the Passion of the Cross),” ti te’n an hmang bawk. Greek kohhran chuan, “Zirtawpni Ropui (The Great Friday),” an ti. Chi hrang hrangin sawi dan awm mahse, keini in kan hriat chian dan ber chu ‘Isua Krista thihni’ tih hi a ni. Jerusalem kohhran in kum zabi 4-na A.D khan an hmang țan a, hei hi ni serh anga hman țanna hmasa ber a ni awm e.

Krismas ni hi eng kumah pawh nise, December Ni Fang (Date) 25-na a ni ziah țhin a, a Ni (Day): Monday, Tuesday, Wednesday, Thursday, Friday, Saturday, Sunday erawh a danglam țhin. Good Friday ni erawh chu kum tin a Ni Fang (Date) a danglam ziah a, a Ni (Day): Monday, Tuesday, Wednesday, Thursday, Friday, Saturday, Sunday erawh a danglam ve ngai lo va, kum tin Zirtawpni (Friday) ah an hmang țhin. (Mizo tawngah chuan ‘Ni’ kan ti vek a, mahse Sap tawngah chuan ‘Ni’ sawina hi a hrang ve ve. Krismas-ah chuan Ni Fang (Date) ni lo vin, Ni (Day) a danglam țhin a, Good Friday-ah chuan Ni (Day) ni lo vin, Ni fang (Date) a danglamțhin tihna a nih chu). Good Friday hi tuna kan hman Calendar-ah leh Judate Calendar-ah pawh a Ni (Date) hi a insawn a insawn țhin. Tuna kan hman Calendar hi Gregorian Calendar tih a ni. Pope Gregory XIII-na in a hming chawinan a hman a ni.

Good Friday hun chhut chhuak turin tunlaia kan hman Calendar aiin Judate hun chhut dan a țangkai zawk. A chhan chu Thlafang a innghat a nih avangin. Burma rama Calendar an hman Kawl thla hming leh ni zat inziak leh thla bial hun lang kha Good Friday hun chhut nan chuan a țangkai hle ang. A changin March thla a ni a, a changin April thla a ni leh țhin. A insawn a insawn kual nachhan ber chu thla bial atanga chhut a nih vang a ni tih kan hriat a pawimawh hle.

March thla ni 21 hnua thlabialin a hnaih ber Zirtawpni hi Good Friday a ni a, March ni 21 aiin a hma thei lo. March thla chhung ni 21 hnuah thla a bial lo anih chuan April thlaah a ni dawn tihna a ni. April thla bial hnu atanga Zirtawpni hmasa ber chu Good Friday a ni. April thlaah chuan ni 21 a pel thei lo thung. Kan hrethiam em? Hetiang hian Tumkau ni (Palm Sunday) chu Good Friday hma Pathianni (Sunday) a ni a, Thawh-lehna ni (Easter Sunday) chu Good Friday zawha Pathian ni (Sunday) a ni tih kan hre thei ta.

Hengte hi chhinchhiah ta ila:

Kum - Good Friday

2015 - April 3

2016 - March 25

2017 - April 14

2018 - March 30

2019 - April 19

2020 - April 10

2021 - April 2

2022 - April 15

2023 - April 7

2024 - March 29

2025 - April 18

2026 - April 3

2027 - March 26

2028 - April 14

2029 - March 30

2030 - April 19

2031 - April 11

2032 - March 26

2033 - March 25

2034 - April 7

2035 - March 23

Hetiang nuaih hian a lo insawn kual țhin a ni. Kristian țheuh țheuh chu kan ni pawimawhte hi inang vek awm tak, mahse a inang vek kher lo. Khawchhak leh khawthlang Kohhranten a hun an chhut dan inang zeuh awm țhin mah se inang lo a tam zawk maw le!

Hetiang hian Good Friday an lo hmang a nih chu :

2014 - April 18 Khawchhak (Eastern), April 18 Khawthlang (Western)

2015 - April 10 Khawchhak (Eastern), April 3 Khawthlang (Western)

2016 - April 29 Khawchhak (Eastern), March 25 Khawthlang (Western)

2017 - April 14 Khawchhak (Eastern), April 14 Khawthlang (Western)

Krismas chu December ni 25-ah chiah kum tin kan hmang țhin a, Good Friday erawh a ni, a thla a danglam reng mai a, a hming ang khian Friday-ah erawh kan hmang ziah țhin. Rinna nghet nei lote tan chuan a rinhlelhawm rȗm rȗm thin. A ni, a thla danglam fo thin mah se Krista thihna erawh a ngai reng. Hetiang a nih vang hian mihringte chhutchhuah phak loh, dawn titamtu leh mihring finnaa chhuichhuah phak loh a nihzia a tilang chiang hle a. Mifing tak tak ten chhui thin mah se an ngaihdan a inang lo nuaih zel avangin hei hian mihringte hi famkim lo kan nih zia a tilang chiang bawk.

A ni leh thla danglam nuai țhin mah se Pathian thu chuan, ‘Krista thihna kha i thihna a ni’ a ti a, Kristaah khan kan lo thi tawh a lo ni reng mai. Miten sawițhaih chein rinhlelhtir che tum mahse, a danglam thei lo Krista thihna chu. A ni leh thlaah buai suh, i tana a tawrhna leh a thihna chu hre rengin pawm tlat zawk la, i tan a thi ngei a ni tih hi i thawk tawp thlengin lo pawm tlat zawk ang che.

Lehkhabu rawnte :

1) Hmasawnna eng, April 2013

2) Website: Good Friday: Wikipedia, the free encyclopaedia


- Alex Z.L. Chhunga Hualngo