Saturday, November 28, 2015

THALAI DAY : 2015 : SNAPS




VANSANGAH TUIPUI A AWM EM NI?!

Genesis 1:6-8 “Tin, Pathianin, ‘Tui leh tui inkârah chuan boruak zau tak awm sela, chu chuan tui leh tuite chu ṭhen rawh se,’ a ti a. Tichuan Pathianin boruak zau tak chu a siam a, boruak zau tak hnuaia tui awmte leh boruak zau tak chunga tui awmte chu a ṭhen ta a: chutiang chu a lo ni ta a. Tin, Pathianin boruak zau tak chu ‘Vân’ a vuah a. Tichuan tlai lam a awm a, zing lam a awm bawk a, a ni hnihna chu.”

He bung leh chang hi in chhiar fo tawh ṭhinin ka ring, kei paw’n ka chhiar fo tawh ṭhin. Mahse chiang zawkin han chhiar nawn leh chhin teh! Tui leh tui inkarah boruak zau tak a awmtir a, tui ṭhenkhat chu boruak zau tak hnuai lamah an awm a, tui dang chu boruak zau tak chungah! Chu boruak zau tak chu ‘van’ a vuah a.. ta deuh deuh chuan!!

Chuti anih chuan kei lungmawla hian ka mawl ang anga ka’n ngaihtuah mai pawh hian, “tuifinriat anga zau tui ṭhenkhat chu van chunglamah a awm ta daih tihna a ni dawn a ni maw?” tih hi a ni. Van sangah Rocket leh Satellite hei zat hi an kapchhuak tawh a, tun thlengin chu tuipui chu tuman an hmuhchhuah pawh chiang takin ka la hre lo. Mahse hei Bible-ah ngei a awm chiangin a lang bawk si a. Khawvel 70% khuhtu tuifinriat nen hian a inzat vel anih phei chuan a lian ve hle dawn bawk a..

Sam 148:4 lamah pawh “Van sangte u, amah chu fak ula, van chunga tui awmte u, amah chu fak ve rawh u.” alo ti reng mai! Chu tuipui chu em ni Genesis 7:11 a van tukverhte inhawngin leiah ruahpui vanawn ni sawmli leh zan sawmli rawn sur kha?

Heng thute hi rual u, vawkek rap pherh hmasa leh u-a-ma hmang hnem deuh tawhte chuan kan chhiar nin hleihlui hnu a ni ngei ang a. Theologian leh Bible zir mi te tan phei chuan tuna lo hre thar ve chauh chu min nuihzat zawk hial awm e! Mahse ka mawl ang anga Pathian ropuina hriat belh vetu ka nihna chu ropui ka ti hle si a ni. Thu inthupte chu Pathian ropuina anih si chuan, chu a ropuina va hmuhchhuah belh chuan a ropuina a tilang zual ting mai a ni si a.

Heti te hian ka zeldin a, hmanlai mihring la mawl lai ang kha chu ni se, ruah sur te hi van chung lama awm ta tuipui aṭanga rawn far thla ni te pawhin a rin theih mai ang a. Mahse tunlaiah chuan mimawl ber pawhin ‘water cycle’ te kan hre ṭheuh a, chhumin van hnuai zawka mi kan tuifinriata mi ngei hi tui a hip chhova, chumi chu lei lamah a rawn sur leh ṭhin a ni mai si a.

Hebrai ho sawi dan chuan van hi thil sakhat emaw inchung kumkulh ang a ni an ti a. Ruah te pawh hi van kumkulh aṭanga lo kal thla ṭhin tiin an sawi, chu chuan van chunglama tui awm chu a veng a ni an ti ṭhin bawk a. Chu chu Nova hun laia tuiletah khan van boruak chunga tui awm chu sahbuak a lo ni ta a ni!

Pathianin van a siam lai hian van chi thum a siam a nih hmel a; Tirhkoh Paula pawhin “.., van thumna meuhah khian lak chhohvin a awm a” (2 Kor. 12:2) a tih angin. Van pakhatna chu chhum awmna leh sava te lenna (Gen 2:19, 7:3, sam 8:8). Van hnihna chu thla leh arsi te awmna, solar system awmna hmun (Gen 1:17, Isaia 13:10; sam 8:3). Juda rinna aṭang leh theologian pawm dan aṭang chuan van hnihna hi Setana leh thlarau sual thuneitute chenna a ni tih a ni awm e. Vanram fang inti hoten “vanram ka fang” an tih hi vanram tak tak ni lovin he van hnihna zawk hi a nih hmel. Van thumna erawh chu mihring mita hmuh phak loh, boruak (space) leh ni leh thla leh arsite awmna piah ram daih, Pathian leh Angel te lenna hmun leh chhandamfate chatuan ram mawi chu a ni. (Deut. 10:14, 1Lalte 8:22, 27). Isua ngeiin, “Vanah tumah an lawn ngailo, van aṭanga lo chhuk chauh lo chu; mihring fapa, vana awm hi” a ti a ni (John 3:13). Isua’n he van a swi hi van thumna a nih hmel a, Paula chuan Isua ngei hi van thumnaah lak chhohvin a awm a ti a ni si a (2Korinth 12:2, Nehemiah 9:6, Luka 2:14, Hebrew 8:1, 9:24).

Chutichuan, mithiamte ziak aṭanga a lan dan chuan van chunglama tuipui awm ta chu van hnihna leh van thumna inkarah a nih hmel ta hle a ni.

Mihringte hi ropui inti hle ṭhin mah ila, Pathian ropuina lakah hi chuan kan va nep tehlul em! Mihring finna leh thiamna a san zawh poh leh kan Pathian ropuizia hi kan hmuchhuak hnem ting zel dawn chu anih hi!

“Vante khian Pathian ropuizia chu a hriattir a; Boruak zau tak khian a kutchhuak chu a lantir ṭhin a.” (Sam 19:1) tia kan Pathian ropuina fak a, “Hriatchian lehzual che hi ka va duh em” tih zaihla sak hi kan tihtheih tawk chu a ni mai e.

(He thu hi kan Fellowhsip facebook group lamah post tawh niin, comment-na lamah kan mithiam leh miril tak tak ten a hrilhfiahna leh a sawizauna an nei a, a ngaihnawmin a bengvarthlak hle. Comment-na zawng zawng nen khan a vaia han tihchhuah a chakawm viau nain, kimlo takin kan rawn tarlang a ni e. Sawizauna nei ve duh chuan facebook group lamah khan kan sawi ve mai dawn nia.)



- Nanaua Chawngthu

TUMRUH LEH CHHEL TAKIN AW

A ngaite bawkin tu ber nge ka ngaih pawh hre chuanglo chuan tlai ni tla tur eng sen ruih mai, inham tan tum ni awm tak leh peihlo deuhva kal bo tur ni awmang taka kawlkila tla riai riai chuan a ruktein khua a tihar leh ta tlat mai! Chu khawtlang lunglen ka ti dawn nge, ka naupan tet ata tawh natna tihdam theih loh ang maia ka vei tlat, tlai ni tlak rual vela lunglenna chuan a hun ngaiah chiah min rawn ṭhing leh chu ka tan chuan thil mak a ni tawh hran lo. Mahse vawiin tlai zet chu mi rawn tur dan a dang hle a, nidang ai ka zual deuh bik ni hian ka hria. Theihtawpin rilru lak pen ka’n tum ṭhin a, fb lamah te leh WhatsApp lamah te online-in ṭhian ṭhenkhat mual za kar dana mi te nen han inbiak/chat vel pawh chuan ka lunglen chu a hnem meuh lo.

Kan inhnuaia vaipa vaimim rawh puak ri ṭek ṭek te chuan rilru ala peng deuh mahna tiin ka’n dakchhuak a, chu ni tla tur eng sen rum mai chuan ka hminga min rawn kovin, “ka hriatthiampui lutuk che, mahse ka liam a ngai ta si,” ti niawm ang tak hian ka hmu a. Chutia khawhara ka van ka van lai mek chuan kan inhnuai kawngpuia Australia kal tur kan ṭhenawmte inthlah vel chu ka’n thlir pah bawk a, mahse engmah chuan ka lunglen chu a hnem thei thlawt lo a ni e.. ti ila chungho zawng zawng pawh chu ka lunglen tizualtu a ni leh lawi si! H. Lalchawimawii hlaa, “engkim mai hianin ka lung min len” a ti ang deuh hi ni berin ka hria.

Kan inhnuai kawngpuia kan ṭhenawmte Australia kal tur chu ka’n thlir leh ṭhin a. Chutia ka thlir reng lai chuan an inkuah a, ṭhiante nen an inchibai a, an hlim lutuk nge an inṭhen tur chu an ngaingamlo zawk tih pawh hriat lohva an mittui tla zawih zawih chuan ka rilru a la peng ta tlat mai! Ka ngaihtuahnaa lo lut ta chu, he kan ṭhenawmte hi engtia rei nge Delhi-ah hian an awm tawh ang le? He hlimna lo thleng tur nghak hian hrehawmna avangin an mittui hi vawi engzat nge a tlak tawh ang le? Vawi engzat nge mi sawichhiat te, rel te, vau te an tawrh tawh ang le? Delhi khawlum leh khawvawt an tawrh zozaiah te khan engtiang chiahin nge an phunnawi ve ṭhin ang le? tih hi ka rilruah zawhna lian tak a rawn lut a. Tunah chuan he khawvela an awm châkna, mumanga an hmuh ṭhin ram nuam leh ram hausaah chuan an kal dawn ta! Ni e, tuarchhel leh tumruh taka an lo nghah fat fat ram pan chuan an kal tawh dawn alawm.

Kum tam tak liam taah khan USA State pakhat, Kentucky khaw pakhatah chuan pa pakhat kum 60 ral kai tawh tih hriat tak mai hi a awm a. A hmel en ringawt pawhin mi hausa leh khawsathei chu a nilo tih amah hre ngailo tan pawh a hriat theih awm e. Mahse chu pa mitmengah chuan tumruhna a awm tlat a ni. Chu kum 65-a upa tawh chuan, “ka kum a tam tawh em mai” tiin chawlh hahdam zai a rel miahlo. A tum zawka chu “ka kum hi upa tawh mah se tih theih ka nei a ni” tih hi a ni. Thil chi hrang hrang ngaihtuahin arsa siam hi a rilruah a rawn lang ta tlat mai a, tichuan arsa chu siamin hmun hrang hrangah dawr hrang hranga kal kualin a arsa siam chu zawrhsak turin khawngaih ava dil tawp ṭhin a. Chutia dawr hrang hranga vawi 1000 chuang a kal hnuah pawh dawr hrang hrang aṭanga a chhanna a hmuh chu, “ka pu, i thil siam hi arsa ve mai a ni” tih hi a ni. Mahse chu chhanna chuan a rilru a tibeidawng hauh lo, engtik ni-ah emaw chuan ka la hlawhtling ang tiin he putar luhlul tak hian hnungtawlh duh miahlovin a bei ṭang ṭang a, vawi 1009 a zawrh hnuah chuan vawiin ni-a naupang te aṭanga pitar putar thleng pawhina an hriat, a hming sawi zawng pawha chil tiput thei KFC (Kentucky Fried Chicken) hi khawvel hmun hrang hrangah alo darh chhuak ta a ni. Vawiin hian he Putar Harland sanders (sipai alo ṭan tawh avanga Colonel Harland Sanders tia an hriat lar) KFC hmuchhuaktu hi he khawvelah hian awm tawhlo mah se, a hmel leh a hming hi a chuai thei tawh lo a ni.

Awle, he pa chanchin aṭang hian mahni chanchin ṭheuh chhui let ila, kan hun kal tawhah te leh tun hunah pawh ni se, kan thil tihah, kan tumah, kan zirlaiah, kan hnathawhnaah kan hlawhtlin mai loh hnuah pawh vawi engzat chiah nge kan beihnawn leh ṭhin le? Kan tumpuite laka kan tlawm hnuah pawh vawi engzat nge beidawng lovin kan hmachhawn leh ṭhin le? Kan dinhmun a lo chhe deuh a, sum leh pai kan tlachham a, kan dam theilo va, kan thawhchhuahsa pawh damdawi manah a ral zel si! Chutiang hunah chuan beidawng miahlovin Pathian hnenah vawi engzat nge rilru leh tihtak zetin puihna dila kan ṭawngṭai ṭhin le? Rom 12:12 ah chuan “Beiseina kawngah chuan lawm ula; hrehawm tuarna kawngah chuan chhel ula ṭawngṭai kawngah chuan ṭawngṭai fan fan ula” a ti a ni. Tirhkoh Paula chuan, ”Chutichuan tiam chin lam panin ka tlan ngat ngat a” a ti a, kan beih ṭang ṭang a, beidawng lova chhel taka kan tih ṭang ṭang loh chuan hlawhtlinna chu kan hmu dawn chuang lo. Ruahsur zawha chhimbal alo lang ang hian harsatna chi hrang hrang kan tawrh zawhah hlawhtlinna chu alo lang zawk dawn a ni.

Thufing pakhat chuan, “Lungpui pawh chheni leh tuboh chhutna a tawrh hrep loh chuan engtin nge milim mawi takah a lo chhuah theih ang, lei pawh bawngtawlailir leh thir hriamin a rah a, a tuai hrep loh chuan engtin nge buh leh thlai rah ṭha tak tak te a thar chhuah theih ang” a ti. Adolf Dassler khan, “Pheikhawk ṭha tak siam chhuah ka tum laia Indonaah te min kaltir daih chu le” tiin a rilru kha hnualin lo beidawng ta se, vawiin ni-a Footballer leh Sport timi lar tak tak ten a loa an awm theih loh, khawvel zaithiam lar tak tak ten an hak ṭhin, Adidas brand hi khawvelah a rawn piang miahlo ang le.

Christmas alo hnai a, kumthar kan lo chuangkai hnai leh ta reng mai! Kumin kumtira kan thu intiam kan Bible chang pawh te kha kan la hria angem le? Kan thu intiam ang khan kan la awm em le? Nge tun Christmas vuakvet chu nuam deuhin zu leh sa te nen Bialnu Bialpa te nen han hmang leh phawt ila, kum tharah ka intiam ṭha leh mai ang, Pathian hnenah ngaihdam kan dil chuan min ngaidam leh mai ang kan ti zawk dawn? Nge ni a kumtir aṭang khan tun kum tawp thleng min kaihruaia damna min petu hnenah hian lawmthu sawilo thei ka nilo tiin he hunpuiah hian Pathian tan ka inserh thianghlim dawn kan ti zawk? Thufing 29:1 ah chuan “Zilhhau fo pawha ring tikhawng tlat chu vawilehkhatah tihtliahin a awm ang a, tihdamna a awm lovang” a ti a ni. Kan hma lawka hunpui lo awm turah hian kan ring kan tikhawng leh tlat dawn nge min zilhhauna angin kan awm mai zawk dawn le? Kan ring a tihtliah ṭum a ni ang tih hi ava hlauhawm tak em, tihdamna a awm tawh dawn silova! Chuvang chuan eng thlemna pawh tawkin châkna chi hrang hrang paw’n min ko mah se, theihtawp chhuahin bei ṭang ṭang ila, Rom 2:7 ah chuan “thil ṭha ti fan fan a, ropuina leh chawimawina leh boral theih lohna zawngtu hnenah chuan chatuan nunna a pe ang, amawherawh chu kawhmawh bawla thutak zawm lova, fel lohna zawm zawktute chungah chuan thinurna leh thinrimna te a awm ang, mihring thil tih sual apiang te thlarau chungah a awm ang” a ti a ni. Chuvang chuan kawhmawh bawlin i awm lovang u. Sual chu do ṭang ṭang ila, tumruh leh chhel takin fel lohna zawm zawktu kan nih loh nan i bei fan fan ang u. He kan tana Lal lo piang tur hi kan thinlung ṭheuhah a pian theihna turin kan thinlung kawngkhar te hi ilo hawng zawk ang u.

Lalpan malsawm che rawh se.



- Valtea Chawngthu